Bora Iljovski

Bora Iljovski je završio Akademiju likovnih umetnosti sa specijalnim tečajem u Beogradu 1968. Iste godine priređuje samostalne izložbe u Galeriji Grafičkog kolektiva i Galeriji Kolarčevog narodnog univerziteta. Učestvuje na Drangularijumu u Galeriji Studentskog kulturnog centra 1971, inicijalnoj izložbi „nove umetničke prakse“ kojoj ne pristupa ostajući veran disciplini slikarstva. Samostalna izložba u Salonu Muzeja savremene umetnosti 1979. Izlagao u paviljonu Jugoslavije (zajedno sa Editom Šubert i Andražom Šalamunom) na 41. bijenalu u Veneciji 1982. Samostalno izlagao u Obalnim galerijama u Piranu i u Modernoj galeriji u Ljubljani 1990. Retrospektiva u Muzeju savremene umetnosti u Beogradu 2006. godine.

Počeci slikarstva Iljovskog bliski su tematici „nove figuracije“ (Dve žene i Proba najlepše haljine, 1967) i „nove predmetnosti“ (Senka u centru zvezde, Dve grupe pogleda kroz naočare, 1972. i dr.). U isto vreme prelazi u područje jedne specifične vrsti apstrakcije (Bez naziva, 1972. i drugih) za koju će biti tačno zapaženo da je pre „rezultat uticaja jednog pojednostavljenog poimanja pop-arta karakterističnog za našu umetničku sredinu u to vreme nego nekoj modernističkoj svedenosti i racionalnosti“ (B. Dimitrijević). Problemska i vrednosna kulminacija njegovog slikarstva počinje poznih sedamdesetih i odvija se tokom dve poslednje decenije 20. veka, sa nizom remek-dela slika velikog formata (poput Na crnom polju (1978), Lična svita (1981), Žuti crtež na crvenom polju (1982) i dr.). Posredi je jedno izrazito individualno i originalno poimanje slikarstva koje se po osobinama raskošne vizuelne dekorativnosti, ali isto tako i skrivenih sofisticiranih značenja, nastajući postupkom umetnikovog „zadovoljstva u slikanju“ kao i posmatračevog „zadovoljstva u gledanju“, uključuje u umetničku atmosferu razdoblja zrelog postmodernizma, i 1977. godine stvara sledeća dela: Aktivno dno, Napuštena rečenica, Botanički dekor, Firma, Ritmičke vežbe i Živa ograda, koja poseduju karakteristična svojstva slikarstva Iljovskog kao što su dinamika složene kompozicije njenih brojnih geometrijskih elemenata aktivnih kolorističkih deonica na dvodimenzionalnoj slikanoj ravnini. Početak osamdesetih godina prošlog veka obeležen je u slikarstvu Iljovskog nastupom u selekciji Jugoslavije na Bijenalu u Veneciji 1982. kojom prilikom prikazuje remek-dela kao što su Na crnom polju (1978), Fuktak, II, (1981), Lična svita (1981) i Žuti crtež na crvenom polju (1982). U nastavku ovog uspeha u slikarstvu Iljovskog sledi cela decenija vrhunskih ostvarenja, među kojima su slike Nikad prevaziđeno (1983), Uznemireni šablon (1984), Posle požara (1984), Ponovo i uvek (1986), Zimsko jutro (1988), Igra velike senke (1989), Uvertira za 24 buđenja u proleće (1989), Igra senki pored mora u osvit zore (1989) za koje će biti rečeno da odaju „jedno gotovo hedonističko zadovoljstvo u slikarskoj igri koja ima vlastitu logiku i kao finalni rezultat ima visoko estetizovano polje čistog slikarstva“ (B. Dimitrijević u katalogu retrospektivne izložbe u Muzeju savremene umetnosti 2006). Pojam „čisto slikarstvo“ na primeru Iljovskog podrazumeva slikarstvo lišeno određenih referencijalnih svojstava, no da su ipak posredi slike koje za samog umetnika poseduju neke sasvim posebne i stoga neponovljive razloge nastanka svedoče upravo konkretni i različiti nazivi pojedinih slika koji u sebi kriju i poseduju uvek drugačije polazne pobude, a samim time i umetniku neophodne iako drugima teško odgonetljive narative. Osnovna i konstantna osobina slikrstva Iljovskog jeste izuzetno vizuelno obilje, dakle slikarstvo posve suprotno od minimalističkog svođenja po principu „manje je više“, čemu ovaj umetnik kao da protivstavlja sopstveni princip uslovno nazvan „više je još više“, a što se iskazuje raskošnim izgledom završnog stadijuma slikovnog polja u čijim beskrajnim linearnim i kolorističkim lavirintima tipološki istovetnim ali i u detaljima uvek raznolikim formama pogled gledaoca nalazi nepresušno i neiscrpno „uživanje posmatranja“ obezbeđeno umetnikovim jednako tako neophodnim „uživanjem slikanja“. Iljovski je izgled visoke estetske, čak i dekorativne „lepe slike“ izdigao do nivoa autonomne likovnosti u kojoj je sačuvana i odnegovana ovoj umetnosti neizostavna potrebna i prisutna metafizička suština.

Bora Iljovski

Igra senki pored mora u osvit zore (1989)

ulje na platnu,

140 cm x 200 cm